ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΝΑ ΤΕΘΕΙ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ !

(20.5.2009)

Πόσες φορές πολίτες αυτής της χώρας έφτασαν στα όρια νευρικής κρίσεως από πράξεις και παραλείψεις είτε των δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών είτε των κυβερνώντων και διοικούντων, ανωτέρων και κατωτέρων στελεχών, είτε ακόμη και ιδιωτών επιχειρηματιών είναι τοις πάσι γνωστόν.

Αιώνες σκλαβιάς  σε ένα βάρβαρο κατακτητή, σκληρής και ανελέητης καταπίεσης και εκμετάλλευσης, δημιούργησαν μια νοοτροπία αφενός μεν ραγιαδισμού και αφετέρου αντιπαλότητας μεταξύ κράτους και πολιτών. Αυτός ο νοοτροπικός δυϊσμός  και αυτή η αντινομία φαίνεται να έχει μείνει ως κατάλοιπο που δύσκολα εξαλείφεται. 

Εξακολουθεί ακόμη ο πολίτης συχνά να συμπεριφέρεται με δουλικότητα προς τους εκπροσώπους του κράτους, ενώ συγχρόνως αισθάνεται μια εχθρότητα και αντιπαλότητα προς αυτούς. 

Το κράτος, αφετέρου, αντιμετωπίζει συνήθως τους πολίτες ως υποψήφιους κλέφτες και απατεώνες ή το ολιγότερο ως ανειλικρινείς, συνεχίζοντας την παράδοση της Οθωμανικής διοίκησης, ενώ ο πολίτης είναι πλήρης καχυποψίας προς κάθε ενέργεια των αρχόντων.

Δυστυχώς αυτή η αντιπαραγωγική και δυσμενής για την κοινωνική και την πολιτικο-οικονομική εξέλιξη της πολιτείας μας σχέση, αντί να απαλύνεται με την πάροδο του χρόνου, οξύνεται λόγω της συμπεριφοράς του κράτους και των εκπροσώπων του όλων των βαθμίδων προς τους πολίτες. Εξαιρέσεις βέβαια ευσυνείδητων, φιλότιμων, αμερόληπτων και υπεύθυνων λειτουργών πάντοτε υπάρχουν σε όλους τους τομείς, επιβεβαιώνουν ωστόσο τον κανόνα.

Όταν ο πολίτης νοιώθει να τον παραπλανούν κάθε φορά οι πολιτικοί άρχοντες, άλλα υποσχόμενοι και άλλα πράττοντες, όταν διαβλέπει τα βαθύτερα κίνητρα όσων προσπαθούν να ανέλθουν στην εξουσία (τις προσωπικές φιλοδοξίες, τη φιλοχρηματία και άλλα παρόμοια), όταν σε κάθε του βήμα νοιώθει να καταπατείται η αξιοπρέπεια και η οντότητά του από την, κατά τον Σόλωνα, Δυσνομίη και αισθάνεται ανήμπορος να βρει τελικά το δίκιο του, όταν βλέπει ότι η δικαστική εξουσία άλλοτε είναι εξαρτημένη και δέσμια των πολιτικών ή των ισχυρών, άλλοτε δίδει την εντύπωση αναξιοπιστίας με το να εκδίδει για τις ίδιες προσφυγές διαφορετικές και αντιφατικές αποφάσεις (βλ. π.χ. αποφάσεις σε προσφυγές πανεπιστημιακών στο Διοικητικό Πρωτοδικείο  Ιωαννίνων) και, ακόμη πιο σοβαρό από όλα, όταν προσφυγές των πολιτών εκδικάζονται μετά παρέλευση πολλών ετών ( ενδεικτικά αναφέρουμε ότι απαιτείται τουλάχιστον μια δεκαετία για να τελεσιδικήσει μια υπόθεση στα Διοικητικά Δικαστήρια) ακυρώνοντας έτσι την Συνταγματική επιταγή για παροχή έγκαιρης έννομης προστασίας στον πολίτη, όταν τέλος υπάρχει ασυδοσία και αναρχία στην εφαρμογή των υφισταμένων νόμων με παράλληλη ατιμωρησία και γενικά οι υπηρεσίες που προσφέρει το κράτος προς τον πολίτη (εκπαίδευση, ασφάλεια, εργασία, υγεία, κοινωνική ασφάλιση, δικαιοσύνη κ.ά.) δεν είναι ανάλογες με τις προσδοκίες του, τότε η δυσπιστία και η αντιπαλότητα προς το κράτος και τους εκπροσώπους του όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά και εντείνεται.

Σε ένα τέτοιο κράτος, όμως, δεν είναι δυνατό να υπάρξει ευνομία., η οποία απαλλάσσει από την πλεονεξία και την αλαζονεία, εξασφαλίζει την ισονομία και την τυφλή απονομή της δικαιοσύνης, αμβλύνει και συχνά εκμηδενίζει τις οξείες κοινωνικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις και έριδες, και γενικά δημιουργεί σε όλα μια αίσθηση τελειότητας, αρτιότητας και ευκοσμίας (βλ. σχετικά και την ελεγεία του σοφού κοινωνικού μεταρρυθμιστή των Αθηνών Σόλωνα με τίτλο Ευνομίη). 

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της πολιτείας και της συνακόλουθης κοινωνικής ειρήνης και ευημερίας είναι η σχέση μεταξύ κράτους και πολίτη να είναι φιλική και συνεργατική. Το κράτος να κατανοήσει επιτέλους ότι σκοπός της υπάρξεώς του είναι η εξυπηρέτηση του πολίτη και ο πολίτης να συναισθανθεί ότι ο ίδιος είναι κύτταρο αυτής της ίδιας της ύπαρξης του κράτους.

 Οι υποχρεώσεις του πολίτη προς το κράτος θα πρέπει να θεωρούνται ως υποχρεώσεις του πολίτη προς τον εαυτό του, αλλά συγχρόνως και οι υποχρεώσεις του κράτους προς τον πολίτη θα πρέπει να είναι ανάλογες αυτής της συνεργατικής αμφίδρομης σχέσης, όπου η απόλυτη ειλικρίνεια, η αμεροληψία και η εμπιστοσύνη είναι θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Τα θεμέλια μιας τέτοιας πολιτείας είναι η δικαιοσύνη, η ισοπολιτεία, η ισονομία, η αξιοκρατία, ο σεβασμός της προσωπικότητας του πολίτη, ο διάλογος, η ειλικρίνεια και ο σεβασμός στους νόμους του κράτους.

Η ύπαρξη π.χ. ειδικών νόμων για τα αδικήματα βουλευτών, υπουργών, πρωθυπουργών δημιουργεί την αίσθηση στον πολίτη ότι δεν υπάρχει ισονομία, ότι υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά, και επομένως, πρώτον, εξουδετερώνεται ή μειώνεται η εκτίμηση και η εμπιστοσύνη του πολίτη προς τους κυβερνώντες και τους εκπροσώπους του και, δεύτερο, διογκώνεται η αλλοτρίωσή του από το κράτος.

Όπως σωστά παρατηρεί ο Σωκράτης στην Πλατωνική Πολιτεία, «ἀληθινὸς ἄρχων οὐ πέφυκε το αὑτῶι συμφέρον σκοπείσθαι ἀλλὰ τὸ τῶι ἀρχομένῳ», δηλαδή ο πραγματικός ηγέτης δεν επιδιώκει το δικό του συμφέρον, αλλά το συμφέρον των αρχομένων, των πολιτών. 

Και βέβαια, αν είναι αδύνατο αυτό που λέει ο Πλάτων για μια πολιτεία αγαθών ανδρών, ότι δηλαδή «περιμάχητον ἄν εἶναι τὸ μὴ ἄρχειν ὥσπερ νυνὶ τὸ ἄρχειν» ( = όπως τώρα είναι περιμάχητη η κατάκτηση της εξουσίας, τότε θα ήταν περιμάχητη η προσπάθεια αποφυγής κατάκτησης της εξουσίας), τουλάχιστον ας τίθεται ως στόχος πραγματικός η αφιλοκερδής υπηρεσία προς όφελος των αρχομένων, ώστε να εμπεδωθεί στους πολίτες η πεποίθηση ότι η κατάκτηση της εξουσίας δεν επιδιώκεται για λόγους χρηματισμού ή φιλοδοξίας.

Οι μεν πολιτικοί ταγοί θα πρέπει να συναγωνίζονται όχι στην προσπάθεια κατάκτησης και διατήρησης με κάθε δυνατό τρόπο της εξουσίας και της δημιουργίας προνομίων για τον εαυτό τους, αλλά στη δημιουργία τέτοιων προϋποθέσεων, ώστε να μπορούν να πουν ότι «τὴν πόλιν τοῖς πᾶσι παρεσκευάσαμεν καὶ ἐς πόλεμον καὶ ἐς εἰρήνην αὐταρκεστάτην» (Θουκυδίδης, Β 36).

Αφετέρου, οι πολίτες θα πρέπει να μην παρανομούν όχι από το φόβο της τιμωρίας, αλλά από σεβασμό στους νόμους του κράτους, καθώς επίσης και να σέβονται τους θεσμούς και τους άρχοντες που τους υπηρετούν.

Μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, σεβασμού και αξιοπιστίας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της ευημερίας και της ευνομίας στη χώρα μας, ώστε να αποτελεί πρότυπο δημοκρατίας στο σημερινό ταλανιζόμενο από ποικίλα προβλήματα κόσμο μας.