(Τετάρτη 5 Μαϊου 2010)
Είναι αποδεδειγμένο από την ιστορική πραγματικότητα ότι το συγκεντρωτικό κράτος, είτε ολοκληρωτικό είτε κατ’ επίφαση δημοκρατικό, απέτυχε στον πρωταρχικό του στόχο που είναι η ευημερία όλων των πολιτών.
Αντίθετα, στην πρώτη περίπτωση, πλην της οικονομικής δυσπραγίας των πολλών, υπήρξε και καταπίεση και περιορισμός ή παντελής απουσία της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, ενώ στη δεύτερη περίπτωση οι απομακρυσμένες από το κέντρο εξουσίας περιοχές έμειναν υπανάπτυκτες, με αποτέλεσμα την μετανάστευση των οικονομικά αδύναμων είτε στο κέντρο εξουσίας, με συνέπεια τον υδροκεφαλισμό του κράτους, είτε στο εξωτερικό. Παραδείγματα υπάρχουν πάμπολλα από όλες τις εποχές τόσο ολοκληρωτικών καθεστώτων, όσο και πλασματικώς δημοκρατικών.
Αντίθετα, ο πολιτισμός ήκμασε στην αρχαία Ελλάδα σε όλους τους τομείς, ακριβώς επειδή, λόγω του γεωγραφικού κατακερματισμού της χώρας από τα βουνά και τη θάλασσα, ήταν αδύνατη η δημιουργία ενός συγκεντρωτικού και κατά συνέπεια ενός απολυταρχικού κράτους, όπως συνέβη με τα κράτη της Ανατολής (την Αίγυπτο, την Περσία κ.ά.).
Η πόλη-κράτος, όπως διαμορφώθηκε εξελικτικά, με τη δημοκρατική οργάνωση και τη συμμετοχή όλων των πολιτών στα κοινά, ήταν το κύτταρο, στο οποίο ανεπτύχθησαν όλες οι μορφές του πολιτισμού. Ακόμη και όταν υπήρχε το λεγόμενον «κοινόν», όπως π.χ. το «κοινόν Κυπρίων», ή το «κοινόν των Ηπειρωτών», οι πόλεις δεν είχαν χάσει το κύριο χαρακτηριστικό τους, το οποίο ήταν η ανεξάρτητη αυτοκυβέρνηση. Η κοινή άμυνα και εξωτερική πολιτική ή οι κοινές πολιτιστικές-λατρευτικές εκδηλώσεις ήταν ένα μέσο ενίσχυσης της συλλογικής ταυτότητας των πολιτών που ανήκαν σε όλες αυτές τις πόλεις που συμμετείχαν στο «κοινόν».
Η ελευθερία, η ισότητα, η ισονομία, η υπευθυνότητα όλων, ο έλεγχος και η διαφάνεια, η συμμετοχή όλων στην άσκηση της εξουσίας, ο σεβασμός και η υποταγή στους νόμους, συντελούσαν, ώστε οι πολίτες να συναισθάνονται ότι είναι συμμέτοχοι και συνδιαμορφωτές των συνθηκών διαβίωσης όλων των πολιτών και ότι ουσιαστικά το κράτος είναι οι ίδιοι.
Έτσι το κράτος τίθεται ουσιαστικά στην υπηρεσία των πολιτών, αφού από αυτούς αποτελείται και από αυτούς χωρίς εξαίρεση, εκτός αν χάσουν τα πολιτικά τους δικαιώματα, διοικείται.
Η δημοκρατική πόλη-κράτος φροντίζει, ώστε όλοι, πλούσιοι και φτωχοί, να μπορούν απρόσκοπτα να ασκήσουν την εξουσία που τους ανατίθεται. Γι’ αυτό το λόγο καθιερώνεται η μισθοδοσία των δημοσίων λειτουργών, μισθοδοσία ωστόσο που δεν ήταν υπερβολική και προκλητική, αλλά ισοδυναμούσε περίπου με το μεροκάματο ενός απλού εργαζόμενου.
Αναπτύσσεται επίσης στις δημοκρατικές πόλεις, τουλάχιστον όσο γνωρίζουμε από το Αθηναϊκό πολίτευμα, ένα αξιόλογο σύστημα αλληλεγγύης και κοινωνικής πολιτικής.
Με τις διάφορες δραστηριότητές της η πόλη προσφέρει εργασία στους ανέργους και καλλιεργήσιμη γη στους μικροϊδιοκτήτες, αναλαμβάνει τα έξοδα για την ανατροφή των ορφανών του πολέμου, δίνει βοηθήματα και συντάξεις στους τραυματίες πολέμου και στους αναπήρους, λαμβάνει διάφορα μέτρα, ώστε να υπάρχει επάρκεια τροφίμων και ιδιαίτερα φτηνό ψωμί για όλους, και τέλος, το πιο σημαντικό από όλα, καθιερώνει τον θεσμό των «λειτουργιών», τακτικών ή εκτάκτων, δηλαδή ένα θεσμό με τον οποίο οι πιο πλούσιοι πολίτες υποχρεώνονται να αναλάβουν τα έξοδα είτε για την προετοιμασία δραματικών αγώνων (χορηγία), γυμνικών αγώνων (γυμνασιαρχία), για την οργάνωση λαμπαδηδρομιών (λαμπαδαρχία), για τη συντήρηση ενός πολεμικού αλόγου (ιπποτροφία), για τον εξοπλισμό και τη συντήρηση ενός πολεμικού σκάφους (τριηραρχία), η οποία ήταν η πιο δαπανηρή από όλες, είτε ακόμη και για την κάλυψη των εξόδων για έκτακτες πολεμικές ανάγκες (εισφορά). Και όλα αυτά συμβαίνουν, επειδή ο λαός είναι «κυριώτατος τῶν ἐν τῆι πόλει ἁπάντων», έχει δηλαδή την απόλυτη εξουσία σε όλα, είναι κυρίαρχος.
Ωστόσο, η σταθερή βάση για την άσκηση της λαϊκής κυριαρχίας ήταν ο σεβασμός στους νόμους. Σε ετήσια συνέλευση (εκκλησία του δήμου) ο λαός αποφάσιζε, αν οι ισχύοντες νόμοι έπρεπε να αλλάξουν ή όχι, με σχετικές διαδοχικές ψηφοφορίες. Αλλά και ο κάθε πολίτης είχε το δικαίωμα να υποβάλει αγωγή για παράνομη πρόταση (γραφή παρανόμων) και αυτό το δικαίωμα αποτελούσε μια προστατευτική ασπίδα στις λανθασμένες αποφάσεις της λαϊκής συνέλευσης και τις υπερβολές των δημαγωγών.
Με απλά δηλαδή λόγια, οι ίδιοι οι πολίτες που ασκούσαν την εξουσία ως ελεύθεροι και ισότιμοι, έθεταν τους νόμους ως περιορισμούς στην άσκηση της εξουσίας τους. Με την λεγόμενη ὑπωμοσία είχε τη δυνατότητα ο κάθε πολίτης να γνωστοποιήσει την πρόθεσή του με όρκο, πριν ή μετά την ψηφοφορία, ότι θα καταγγείλει τον εισηγητή για παράνομη πρόταση και τον προεδρεύοντα ότι έθεσε σε ψηφοφορία την παράνομη πρόταση, με άμεσο αποτέλεσμα την αναστολή της ισχύος του ψηφίσματος μέχρι να εκδικασθεί η αγωγή από το λαϊκό δικαστήριο, το οποίο συνίστατο βέβαια πάλι από πολίτες, όχι λιγότερους από χίλιους και ενίοτε από έξι χιλιάδες ενόρκους.
Οι άρχοντες ορίζονταν όλοι με κλήρο, πλην των στρατηγών ή άλλων εξειδικευμένων λειτουργών, και η θητεία τους ήταν ενιαύσια, δηλαδή για ένα χρόνο.
Ο επιστάτης των πρυτάνεων, το αντίστοιχο δηλαδή του προέδρου της δημοκρατίας, διοριζόταν πάλι με κλήρο από τα πενήντα μέλη της πρυτανεύουσας φυλής, και η εξουσία του διαρκούσε ένα μερόνυκτο, και είχε αυτό το δικαίωμα μόνο μια φορά.
Η εξουσία των αρχόντων υπόκειται σε διαρκή επιτήρηση και έλεγχο. Όπως μας πληροφορεί ο Αριστοτέλης, στην Αθηναϊκή δημοκρατία «κρίνει τὰς ἀρχὰς ἡ βουλὴ τὰς πλείστας καὶ μάλισθ’ ὅσαι χρήματα διαχειρίζουσιν», δηλαδή η βουλή έχει τη δικαιοδοσία να εξετάσει τους πλείστους από τους άρχοντες και ιδιαίτερα μάλιστα εκείνους που διαχειρίζονται χρήματα. Γι’ αυτό το σκοπό συνίσταται με κλήρωση μια επιτροπή λογιστών από δέκα βουλευτές για την εξέταση των λογαριασμών που είναι υποχρεωμένοι οι άρχοντες να υποβάλουν στο τέλος της θητείας τους. Η απόφαση της βουλής ήταν εφέσιμος στο λαϊκό δικαστήριο.
Παρόμοιο δικαίωμα είχε κάθε πολίτης, «ἔξεστι τοῖς ἰδιώταις εἰσαγγέλλειν ἥν ἄν βούλωνται τῶν ἀρχῶν μὴ χρῆσθαι τοῖς νόμοις», δηλαδή να κάνει αγωγή εναντίον οποιουδήποτε άρχοντα που κατά τη γνώμη του δεν τήρησε τη νόμους..
Είχε επίσης το δικαίωμα ο λαός στην κύρια συνέλευση κάθε πρυτανείας, δηλαδή μια φορά περίπου το μήνα, να αποφασίσει με «επιχειροτονία», αν οι άρχοντες ασκούσαν σωστά τα καθήκοντά τους και, αν έκρινε αρνητικά, τους καθαιρούσε και τους παρέπεμπε στο δικαστήριο. Με τα σημερινά δεδομένα, έπρεπε εννιά φορές το χρόνο να πάρουν από τη λαϊκή συνέλευση (σήμερα κατ’ αντιστοιχίαν θα γινόταν με δημοψήφισμα) «ψήφο εμπιστοσύνης».
Μέσα σε νόμιμες προθεσμίες ο κάθε άρχων όφειλε να υποβάλει γραπτό λογαριασμό για τη διαχείριση των χρημάτων ενώπιον των τριάκοντα αρχόντων λογιστών που ορίζονταν πάλι με κλήρωση και οι οποίοι μετά από ενδελεχή έλεγχο είχαν το δικαίωμα να παραπέμψουν τους υπευθύνους στο λαϊκό δικαστήριο για κλοπή δημοσίου χρήματος, για δωροδοκία ή για απιστία. Τυχόν καταδίκη τους συνεπαγόταν βαρύτατες ποινές, είτε την αποκατάσταση της ζημίας του δημοσίου είτε την καταβολή της στο δεκαπλάσιο. Για να ενθαρρύνει τους πολίτες να καταγγέλλουν περιπτώσεις, όπου από παρανομία προκλήθηκε υλική ζημία στο κράτος, έδινε σε αυτούς που κατάγγελλαν την παρανομία σημαντικό μερίδιο του προστίμου που επέβαλλε.
Μιλώντας με βάση τα ισχύοντα σήμερα, το Ελεγκτικό Συνέδριο θα έπρεπε να έχει όχι μόνο τον έλεγχο της διαχείρισης των οικονομικών από τους άρχοντες, αλλά και τη δυνατότητα άμεσης και απρόσκοπτης παραπομπής των υπευθύνων αρχόντων στα δικαστήρια.
Υπήρχε επίσης διάταξη με την οποία, αν κάποιος βουλευτής εγκατέλειπε τη σύνοδο, όταν συνεδρίαζε η βουλή ή η λαϊκή συνέλευση, επιβαλλόταν ένα αρκετά σημαντικό πρόστιμο.
Ο προκαταρκτικός έλεγχος των υποψηφίων αρχόντων (δοκιμασία), η δυνατότητα αποπομπής τους από την εξουσία και παραπομπής τους στο δικαστήριο από τους πολίτες, η υποταγή και ο σεβασμός στους νόμους, ο αυστηρός και λεπτομερής έλεγχος της διαχειρίσεως της εξουσίας και μάλιστα των χρημάτων του δημοσίου, η συνυπευθυνότητα των πολιτών στην λήψη των αποφάσεων και στη διαχείριση της εξουσίας, η ανάδειξη των αρχόντων με κλήρωση, πράγμα που στην πράξη ισοδυναμούσε με απόλυτη ισότητα των πολιτών, όλα αυτά συνέτειναν, ώστε να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια, καθώς η τιμωρία για κάθε πράξη επιζήμια για το δημόσιο ετιμωρείτο αυστηρά, είτε με την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη το κράτος είτε ακόμη και με την υποχρέωση αποκατάστασης της υλικής ζημίας στο δεκαπλάσιο!
Αυτές οι αρχές λειτουργίας της δημοκρατίας, αν ίσχυαν στο σημερινό πολιτικό σύστημα, η χώρα μας δεν θα έφτανε στο σημερινό οικονομικό και πολιτιστικό ναδίρ, την οικονομική χρεωκοπία και την απόλυτη αναξιοπιστία των πολιτικών.
Δεν θα είχαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να κυβερνούν αυτοί οι οποίοι δημιούργησαν αυτή την τραγική κατάσταση και να απολαμβάνουν τα κεκτημένα τους (παχυλούς μισθούς, τιμές και προνόμια). Αντίθετα, θα είχαν εξοστρακισθεί από το πολιτικό προσκήνιο και θα είχαν υποχρεωθεί να αποκαταστήσουν με κάθε τρόπο την υλική ζημία που υπέστη ο τόπος, ακόμα και με δήμευση της περιουσίας τους και στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.
Δυστυχώς, η οικονομική και πολιτιστική/ηθική εξαθλίωση άρχισε με τον λαϊκιστή πρωθυπουργό της χώρας Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος δημιούργησε μια «σχολή» σπατάλης και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος, αναξιοκρατίας και κομματοκρατίας, ελαστικότητας στην εφαρμογή των νόμων και τη λειτουργία των θεσμών, υπέρμετρου λαϊκισμού (ας μην ξεχνάμε τα γνωστά συνθήματα «ο λαός στην εξουσία», «κανένας θεσμός, πρώτα ο λαός», «Τσοβόλα δώστα όλα»), την οποία ακολούθησαν οι διάδοχες κυβερνήσεις τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ.
Το χείριστο ήταν η δημιουργία και η επικράτηση μιας νοοτροπίας άκρατου ατομικισμού, σύμφωνα με τον οποίο, όπως λέει ο Λυσίας σε ένα λόγο του, οι πολίτες «αφήνοντας κατά μέρος το τῆς πόλεως κοινὸν ἀγαθὸν επιδιώκουν το ατομικό κέδρος, διὰ τὸ μὴ τὴν πόλιν, ἀλλὰ τὴν οὐσίαν πατρίδα ἑαυτόῖς ἡγεῖσθαι», πατρίδα δηλαδή γι’ αυτούς είναι η περιουσία τους και όχι η χώρα τους!
Δυστυχώς, αυτή η νοοτροπία, η οποία συστηματικά προβλήθηκε και καλλιεργήθηκε τόσο από τους πολιτικούς όσο και από την τηλεόραση, είναι το βαθύτερο αίτιο της σημερινής κρίσης. Όπως παρατηρεί ο Πλάτων, «ο ἔρως πλούτου δεν αφήνει καθόλου ελεύθερο χρόνο και δεν επιτρέπει να ασχοληθεί κανείς με οτιδήποτε άλλο παρά μόνο με τη δική του περιουσία, από την οποία κρέμεται η ψυχή του καθενός, έτσι ώστε δεν του αφήνει περιθώριο να φροντίσει για οτιδήποτε άλλο παρά μόνο για το καθημερινό κέρδος…εξαιτίας της απληστίας για χρυσό και ασήμι όλοι είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν κάθε τέχνη και κάθε μέσο, έντιμο ή ανέντιμο, προκειμένου να γίνουν πλούσιοι, και να κάνουν οποιαδήποτε πράξη, καλή ή κακή ή έντελώς αισχρή, χωρίς να αισθάνονται γι’ αυτό καμιά αποστροφή, φτάνει μόνο να αποκτήσουν τη δύναμη, όπως ένα θηρίο, να τρώνε κάθε είδους φαγητό και να πίνουν και να παρέχουν στον εαυτό τους κάθε αφροδισιακή απόλαυση».
Αυτή η νοοτροπία, καθώς και η ανευθυνότητα, ο λαϊκισμός, η διαφθορά (το ένα σκάνδαλο διαδέχεται το άλλο στα χρόνια από το 1974 μέχρι σήμερα), η ατιμωρησία, οι πελατειακές σχέσεις, η κατασπατάληση των πόρων του δημοσίου, η διάλυση της δημόσιας διοίκησης με την κομματοκρατία και την αναξιοκρατία, η ανοχή στην παρανομία χάριν κομματικών σκοπιμοτήτων, η αναντιστοιχία λόγων και έργων, η άσκηση της εξουσίας με κριτήριο το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και όχι το συμφέρον του τόπου, η ασυνέχεια στη λειτουργία του κράτους με την αντικατάσταση κάθε φορά των επιτελικών στελεχών, η άτακτη υποχώρηση στις παράλογες πολύ συχνά απαιτήσεις και συμφέροντα των συνδικαλιστικών συντεχνιών, ο υπέρμετρος δανεισμός για την κάλυψη καταναλωτικών αναγκών (70 δισεκατομμύρια επί κυβερνήσεων Σημίτη με υπουργούς Οικονομικών τον Παπαντωνίου και τον Χριστοδουλάκη, 185 δις επί Κώστα Καραμανλή με υπουργούς Οικονομικών τον Αλογοσκούφη και τον Παπαθανασίου), η αχρείαστη και δαπανηρή ανάληψη διοργάνωσης των Ολυμπιακών αγώνων, η άμετρη αλαζονεία των διαχειριστών της εξουσίας, η αναντιστοιχία μεταξύ παραγωγικότητας και σπατάλης, το προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα που στην καλύτερη περίπτωση παράγει ημιμαθείς, ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι θα οδηγούσαν στην ουσιαστική χρεωκοπία της χώρας.
Και ενώ οι πολίτες για πολλοστή φορά καλούνται να σηκώσουν το βάρος της αποτυχίας των πολιτικών, αυτοί (οι πολιτικοί) εξακολουθούν να διατηρούν τα βουλευτικά προνόμιά τους και τους παχυλούς μισθούς των, συνεχίζεται ακόμη και τώρα η κατά δεκάδες εκατομμύρια επιχορήγηση των κομμάτων για να γίνονται οι κομματικές φιέστες, διαιωνίζεται ο υπέρογκος αριθμός των τριακοσίων βουλευτών σε μια μικρή σε μέγεθος χώρα, όπως η δική μας, και κατασπαταλούνται εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, και, σαν να ήταν εντελώς φυσιολογικό, ουδείς πολιτικός που διαχειρίστηκε την εξουσία όλα αυτά τα χρόνια ή που ήταν μπλεγμένος σε οικονομικό σκάνδαλο παραπέμφθηκε στη δικαιοσύνη για τις παραλείψεις και τις ψεύτικες υποσχέσεις, αλλά και την ευθύνη για την τραγική κατάσταση στην οποία οδήγησε τη χώρα.
Το μέλλον είναι δυσοίωνο. Το δημόσιο χρέος με τον επικείμενο δανεισμό θα ανέλθει στα 450 δισεκατομμύρια, το επιτόκιο δανεισμού είναι δυσβάστακτο, τα σκληρά μέτρα θα οδηγήσουν σε ασφυξία τις αγορές και εξαθλίωση των πολιτών, με την ανεργία να αυξάνεται αλματωδώς λόγω της αναμενόμενης οικονομικής ύφεσης. Όλα τα έσοδα του κράτους δεν θα αρκούν για την αποπληρωμή των τόκων. Η χώρα μας είναι πολύ πιθανόν ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα αδυνατεί να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος της και θα εξαναγκαστεί είτε να προχωρήσει στην αναδιάρθρωσή του είτε στην έξοδο από τη ζώνη του ευρώ με συνέπειες τραγικές για τον τόπο.
Μια άλλη σοβαρότατη συνέπεια όλης αυτής της αξιοθρήνητης κατάστασης και της οικονομικής δυσπραγίας στην οποία οδήγησαν τη χώρα είναι ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί με αξιοπρέπεια τα σοβαρά θέματα της εξωτερικής πολιτικής, όπως είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της στο Αιγαίο και την Κύπρο έναντι των Τουρκικών επεκτατικών βλέψεων και πρακτικών (όπως π.χ. η επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, η χάραξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στη Μεσόγειο, η υπεράσπιση της πολιτιστικής ταυτότητας της Μακεδονίας από τους σφετεριστές του ονόματος και της ιστορίας κ.ά.).
Η απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, η οποία άρχισε με την ανικανότητα των προηγούμενων κυβερνήσεων να ασκήσουν τα δικαιώματα που απορρέουν από το Δίκαιο της Θάλασσας και να υπερασπισθούν αποτελεσματικά τον εθνικό χώρο από τις παραβιάσεις του από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, είναι αρκετά πιθανό να προσλάβει στο μέλλον λόγω της υπεροπλίας του αντιπάλου ανεξέλεγκτες και απρόσμενες διαστάσεις. Γιατί, πώς είναι δυνατόν μια χρεωκοπημένη χώρα με εξαθλιωμένους και απογοητευμένους πολίτες να υπερασπισθεί αποτελεσματικά τα δίκαιά της;
Όπως καλά γνωρίζει κανείς από την εμπειρία του και όπως λένε οι Αθηναίοι στους Μηλίους (Θουκυδίδης), «δίκαια μὲν ἐν τῶι ἀνθρωπειῳ λόγῳ ἀπὸ τῆς ἴσης ἀνάγκης κρίνεται, δυνατὰ δὲ οἱ προύχοντες πράσσουσι καὶ οἱ ἀσθενεῖς ξυγχωροῦσιν», δηλαδή είναι δυνατό να βρει κανείς το δίκαιό του, όταν και οι δυο αντίπαλοι έχουν ισορροπία δυνάμεων, διαφορετικά όποιος είναι ισχυρότερος επιβάλλει στον ασθενέστερο αυτό που θέλει, αφού ο πιο αδύνατος είναι υποχρεωμένος εκ των πραγμάτων να υποχωρήσει.
Η ανατροπή του σημερινού πολιτικού συστήματος με την υποχρεωτική «απόσυρση», καθώς και την παραδειγματική τιμωρία, υλική και ηθική, των πολιτικών που συνέπραξαν όλα αυτά τα χρόνια στο διαπραχθέν «έγκλημα» κατά της χώρας και του λαού είναι απολύτως απαραίτητη, αν θέλουμε να υπάρξει ελπίδα για την αναγέννηση και την προκοπή της πατρίδας μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου