ΑΝΑΓΚΗ ΣΑΡΩΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ !

(10.4.2009)

Πολλά και ποικίλα άρθρα δημοσιεύονται καθημερινά σχεδόν για την κάκιστη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η παιδεία γενικότερα και τα πανεπιστήμια ειδικότερα στον τόπο μας, πολλές οι λεγόμενες «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις» για τη διόρθωση των κακώς κειμένων, ωστόσο το πρόβλημα παραμένει και θα παραμένει άλυτο, ενόσω οι πολιτικοί ηγέτες αλλά και οι φορείς και οι πολίτες αυτού του τόπου δεν αναλογισθούν και δεν αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.

Δεν θα ασχοληθούμε σήμερα με το πρόβλημα της παιδείας γενικά, αλλά θα εστιάσουμε την προσοχή μας στο ελληνικό Πανεπιστήμιο.

Δύο άρθρα που δημοσιεύτηκαν τελευταία στον Αθηναϊκό τύπο, το πρώτο δημοσιευμένο στην «Καθημερινή» από τον καθηγητή της οικονομικής ανάλυσης στο πανεπιστήμιο Πειραιώς Θοδωρή Πελαγίδη, αναδημοσιευμένο στον «Πρωινό Λόγο» της 8^ης Ιανουαρίου 2009, και το δεύτερο επίσης στην «Καθημερινή» από τον πρώην υπουργό Ιωάννη Βαρβιτσιώτη, θα έπρεπε να είχαν συνταράξει το πολιτικό σκηνικό  και ιδιαίτερα το Υπουργείο Παιδείας συθέμελα, ωστόσο φαίνεται ότι τίποτα πια σε αυτόν τον τόπο δεν μπορεί να αφυπνίσει τους κοιμωμένους σε βαθύ ύπνο πολιτικούς και την όλο και πιο απαθή κοινωνία των πολιτών. Οι όποιες σοβαρές φωνές και εισηγήσεις που ακούγονται και γράφονται είναι για τους πολιτικούς «φωνή βοώντος εν τηι ερήμωι».

Από τους δύο αρθρογράφους, ο μεν πρώτος υφίσταται τις συνέπειες από τη δημιουργηθείσα ανεξέλεγκτη πια κατάσταση στον πανεπιστημιακό χώρο, όπου επικρατούν εν πολλοίς, όπως ορθά παρατηρεί, η έλλειψη αξιοκρατίας και διαφάνειας, οι κομματικές και οι προσωπικές δεσμεύσεις,  οι διακομματικές πρυτανείες και προεδρίες που εκλέγονται με ανήκουστα ποσοστά φοιτητικής ψήφου και όπου η πλειοψηφία των μελών Δ.Ε.Π. γίνεται υποχείρια σε αυτές, ακόμη η συγκάλυψη παρανομιών και άλλων μη νόμιμων ενεργειών. 

Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την απουσία αξιολόγησης των διδασκόντων και διδασκομένων, των προγραμμάτων σπουδών, του συνολικού αποτελέσματος, δηλ. της ουσιαστικής κατάρτισης των φοιτητών και της συναφούς  επαγγελματικής τους αποκατάστασης, την τρομοκρατία που υφίστανται οι πολλοί από τις ακραίες μειοψηφίες, την καταστρατήγηση του λεγόμενου «ασύλου», όπου η διακίνηση των ιδεών είναι απλά ένας μύθος, κ.ά.

Ενδεικτικό χαρακτηριστικό παράδειγμα της τρομοκρατίας και του φασισμού των ολίγων είναι το αδιανόητο φαινόμενο καθηγητές και φοιτητές να μην τολμούν να εκφράσουν την γνώμη τους δημόσια και επώνυμα, παρά μόνο ανωνύμως, από τον φόβο αντιποίνων εκ μέρους των φασιστικών αυτών μειοψηφιών (βλ. «Καθημερινή», 5^η Απριλίου 2009 με τον τίτλο «Ο φόβος φιμώνει τους πανεπιστημιακούς»).

Ο δεύτερος αρθρογράφος, ο κ. Βαρβιτσιώτης, είναι για δεκαετίες πολιτικός, πρώην υπουργός Παιδείας και νυν επικεφαλής των ευρωβουλευτών της Ν.Δ.. Οι διαπιστώσεις του σωστές, αν και όχι εύστοχες οι περισσότερες. Επιτίθεται εναντίον των πρυτανικών αρχών σχετικά με τις καταστροφές που συντελούνται με πρόσχημα το πανεπιστημιακό άσυλο αποδίδοντας σε αυτούς «βαρύτατες ευθύνες, διότι όχι μόνον ανέχονται, αλλά καλύπτουν εάν δεν υποθάλπουν τις αθλιότητες αυτές»! Βαρύτατες οι κατηγορίες! 

Διερωτάται, ωστόσο, ο απλός πολίτης, ως υπουργός Παιδείας και ως πολιτικός από τα βασικά στελέχη της παρατάξεώς του, τι έπραξε ο κ. Βαρβιτσιώτης και η παράταξή του για την αντιμετώπιση των άθλιων αυτών φαινομένων. Δεν είναι αυτό μετάθεση ευθυνών από τους πολιτικούς, που θα έπρεπε να είχαν το θάρρος να λάβουν τις δέουσες αποφάσεις, στις πλάτες άλλων, οι οποίοι υφίστανται τις συνέπειες των πολιτικών της παιδείας που εφαρμόστηκαν από τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας.

Δεν υποστηρίζουμε ότι οι πρυτανικές αρχές είναι άμοιρες ευθυνών για τα φαινόμενα που παρατηρούνται και όσο περνάει ο καιρός οξύνονται ακόμη περισσότερο. Η ανοχή και η ατιμωρησία, η κολακεία προς τις φοιτητικές παρατάξεις για την άγρα ψήφων, οι πράξεις γενικά και οι παραλείψεις των πανεπιστημιακών αρχών εξέθρεψαν τα φαινόμενα αυτά, τα οποία όμως εν τη γενέσει τους οι πολιτικοί τα υιοθέτησαν και τα εκκόλαψαν, ώστε να θεριέψουν.

Το πανεπιστήμιο για να λειτουργήσει χρειάζεται ένα νέο νόμο πλαίσιο, σύγχρονο, στο οποίο θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ριζικά όλες οι στρεβλώσεις που δημιούργησε ο προηγούμενος νόμος πλαίσιο, ο οποίος έχει ξεπεραστεί από τα γεγονότα. Θα πρέπει πρωτίστως να καταργηθεί άμεσα το λεγόμενο πανεπιστημιακό άσυλο. 

Είναι κατάλοιπο του παρελθόντος και δεν έχει πια νόημα η ύπαρξή του σε μια δημοκρατική και ευνομούμενη πολιτεία. Εξάλλου, πιο ελεύθερη είναι η διακίνηση των ιδεών στους εξωπανεπιστημιακούς παρά στους πανεπιστημιακούς χώρους! Η συμμετοχή των φοιτητών στις εκλογές των συλλογικών οργάνων διοίκησης θα πρέπει να περιοριστεί δραστικά. Εκπρόσωποί τους θα πρέπει να συμμετέχουν μόνο σε συζητήσεις θεμάτων που αφορούν το πρόγραμμα σπουδών και άλλα συναφή εκπαιδευτικού περιεχομένου θέματα. Απαραίτητο εργαλείο θα πρέπει να είναι η αξιολόγηση των πάντων. 

Κυρίως όμως, για να λειτουργήσει σωστά, χρειάζεται πάνω από όλα ένα πνεύμα συλλογικής ευθύνης και αλληλοσεβασμού, πνεύμα συνεργασίας  μεταξύ όλων των φορέων της πανεπιστημιακής κοινότητας, ακόμη σεβασμός στο κτιριακό και εργασιακό περιβάλλον, το οποίο σήμερα με τις αφισοκολλήσεις και τα κάθε λογής συνθήματα προσβάλλεται βάναυσα (ενδεικτικά αναφέρουμε την είσοδο στο κτίριο της φιλοσοφικής σχολής και το κυλικείο, όπου δεν μπορεί κανείς όχι μόνο να καθήσει αλλά ούτε και να περάσει λόγω της ανυπόφορης κατάστασης που δημιουργείται από τους καπνίζοντες).

Ένα φαινόμενο που επίσης πρέπει να παταχθεί είναι η μη εφαρμογή των κειμένων διατάξεων από τις πανεπιστημιακές αρχές και η ανοχή που επιδεικνύεται εκ μέρους των  πρυτανικών αρχών σε παράνομες ενέργειες και αποφάσεις των ασκούντων διοικητικά καθήκοντα. Πράξεις και παραλείψεις των πρυτανικών αρχών που δίνουν την εντύπωση κομματικών, προσωπικών ή άλλων δεσμεύσεων, δεν πρέπει να γίνονται ανεκτές από την επιβλέπουσα αρχή που δεν πρέπει να είναι άλλη από το Υπουργείο Παιδείας. Δυστυχώς, αρκετά συχνά το Υπουργείο Παιδείας παίζει το ρόλο του Ποντίου Πιλάτου σε πολύ σοβαρά θέματα πανεπιστημιακής νομιμότητας που προκύπτουν, με πρόσχημα την αυτοτέλεια των πανεπιστημίων.

Αλίμονο, αν η αυτοτέλεια είναι το πρόσχημα για ανοχή παραβιάσεων της πανεπιστημιακής νομοθεσίας. 

Ακόμη και ο έλεγχος νομιμότητας που παραχωρήθηκε πρόσφατα στις πρυτανικές αρχές θεωρούμε ότι είναι αρνητικό, γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί μεροληπτικά υπέρ ή σε βάρος των υποψηφίων.

Από τα καταγγελλόμενα γενικά από τους αρθρογράφους που αναφέραμε, καθώς και πολλούς άλλους, το τι ισχύει και στο πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων είναι άλλοτε προφανές και άλλοτε όχι. Μερικά όμως ενδεικτικά παραδείγματα δεν προωθούν τη ρητορική της «αριστείας» που με τόση επιμονή προβάλλει ο νυν πρύτανης του πανεπιστημίου. 

Πρώτο, παραπέμφθηκε στο πειθαρχικό μέλος Δ.Ε.Π. του Φιλολογικού Τμήματος, απόλυτα αφοσιωμένο στα διδακτικά, ερευνητικά και διοικητικά του καθήκοντα, με πλούσιο ερευνητικό έργο, επειδή εξέφρασε δημόσια κριτική άποψη για τα τεκταινόμενα στο πανεπιστήμιο, ενώ δεν παραπέμπονται άλλοι που διέπραξαν σαφώς και σύμφωνα με τις νομικές γνωματεύσεις του ιδίου του Πανεπιστημίου σοβαρότερα παραπτώματα. 

Δεύτερο, υποψήφιος για τη βαθμίδα του αναπληρωτή ταλαιπωρείται άδικα επί ενάμιση σχεδόν έτος από τις μη νόμιμες διοικητικές ενέργειες του προέδρου του τμήματος, και παρά τις ρητές διατάξεις του  Νόμου, τις νομικές γνωματεύσεις, ακόμη και τις αυστηρές παραινέσεις του ιδίου του πρύτανη, αρνείται να συγκαλέσει το εκλεκτορικό σώμα, ενώ ο πρύτανης με τις παραλείψεις του δίνει την εντύπωση ότι «κωλυσιεργεί» κρατώντας ουσιαστικά όμηρο τον υποψήφιο, παρόλο που ο Νόμος προβλέπει και πάλι ρητά την υποχρεωτική σύγκληση του σώματος από τον ίδιο, δηλ. τον πρύτανη, πράγμα που έγινε σε περίπτωση άλλου υποψηφίου.. Τρίτο, για τις συγκεκριμένες ενέργειες του προέδρου του τμήματος διατάχθηκε η διενέργεια Ε.Δ.Ε., η οποία ωστόσο αντί να ανατεθεί στον πρύτανη ακαδημαϊκών υποθέσεων, ανατέθηκε,  Κύριος οίδε για ποιους λόγους, σε άλλον αντιπρύτανη. 

Η Ε.Δ.Ε. αυτή διήρκεσε ένα σχεδόν έτος, και το πόρισμά της δεν δόθηκε στη δημοσιότητα, για να γνωρίσει και η πανεπιστημιακή κοινότητα τα τεκταινόμενα. Τέλος, παρόλο που ζητήθηκε από μέλη Δ.Ε.Π.  η παραχώρηση από την πρυτανεία όλων των σχετικών εγγράφων, ουδεμία μέχρι στιγμής απάντηση δόθηκε.

Ο έλεγχος της νομιμότητας των ενεργειών ή των παραλείψεων, πιθανόν σκόπιμων, εκ μέρους των ασκούντων οποιοδήποτε είδος εξουσίας και διοίκησης φαίνεται ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου της ευνομίας σε αυτόν τον τόπο. Επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η ρήση του μεγάλου φιλοσόφου της αρχαιότητος Ηρακλείτου ότι «πολυμαθίη νόον ἔχειν οὐ διδάσκει».

Χρηστή διοίκηση σημαίνει πιστή, ανιδιοτελής, αμερόληπτη και χωρίς κωλυσιεργίες τήρηση των κειμένων διατάξεων του Νόμου. Οι ασκούντες διοίκηση είναι υπεύθυνοι όχι μόνο για τις πράξεις τους, αλλά και τις παραλείψεις τους, όταν αυτές αφορούν διοικητικά θέματα και επηρεάζουν αρνητικά είτε διαδικασίες είτε υποψηφίους είτε μέλη Δ.Ε.Π.. Είναι επείγουσα ανάγκη το Υπουργείο Παιδείας να ξυπνήσει επιτέλους από τον λήθαργο και να αναλάβει τις ευθύνες του, αν πρόκειται το ελληνικό πανεπιστήμιο να δει καλύτερες μέρες.